30 jaar oude Orval Trappist

Het overkomt ons als bierliefhebber allemaal wel eens. Je krijgt links  of rechts al eens een fles bier toegestopt, van kennissen die het  allemaal goed bedoelen. “Omdat gij toch wel wat van bier weet, hé!” Soms  zit daar al eens iets leuks uit het buitenland bij, soms zijn het bieren  die je gewoon in de supermarkt kunt kopen en die je niet eens lekker vindt.  En dan, heel soms, duikt daar één of andere verborgen kelderschat op…  Zo  overkwam ook Kris Wynant van de Gentse Biervereniging. Via een vriendin kwam hij in het bezit van enkele zeer oud uitziende flesjes Orval, met  de mededeling “ik heb hier nog wat pintjes voor u”.

Na telefonisch contact met de brouwerij, bleek dat het moest gaan om flesjes “zeker van voor 1982”. Meer zekerheid hadden ze niet. Ook trappistenkenner Danny Van Tricht werd ingeschakeld, maar moest het antwoord ook schuldig blijven. We laten het niet aan ons hart komen en enkele enthousiaste leden van de Gentse Biervereniging kloppen op een regenachtige decemberavond bij Kris aan, het lege Orval glas in de hand.  Want zo hoort dat !>

Als eerste bier proeven we een “verse” Orval, gebotteld op 13/9/11. Het bier is lichtjes troebel en kleurt koper rood tot amber. De schuimkraag is romig, gebroken wit en vrij stabiel. In het aroma vinden we zurige toetsen en kruiden terug, evenals een kruidige tot grassige geur. In de mond ervaren we veel koolzuurgas wat zorgt voor een sprankelend bier met medium body. De smaak is vrij fruitig in het begin met citrus toetsen, lichtjes bitter en citroen. De nasmaak is droog bitter met een zachte zure ondertoon, zelfs heel lichtjes zoet en fruitig.

Terwijl iedereen zijn glas ledigt, is het tijd voor een hapje tussendoor. Mosselen in Orval met gember. (zie recept hieronder)

De tweede Orval die we opentrekken, is een overschotje van mijn trouwfeest. Botteldatum 17/2/10, bijna twee jaar oud dus. Het bier is helder, waarschijnlijk omdat de gist zich vastgezet heeft op de bodem en wij voorzichtige jongens zijn bij het schenken. De kleur is nagenoeg dezelfde als die van de “verse” Orval. De schuimkraag is iets luchtiger met wat grotere bellen, en lichtjes wandklevend. De kleur van de kraag is iets donkerder, maar minder stabiel. Het aroma is duidelijk een stuk zuurder, de geuze liefhebbers herkennen meteen de bretta* geur. Ook toetsen van citrus, peper en wat hout zijn waar te nemen. Zuurder dus, niet enkel in de geur, maar ook in de smaak. De fruitigheid is iets minder en citroenachtige zuurheid heeft de bovenhand. Echter in de nasmaak wordt het fruitige weer wat duidelijker. Appelsien en mandarijn, zelfs pompelmoes gaan een bitter droog einde vooraf. Een enkeling merkt een toets van zuivel (kaas) op. Kwa mondgevoel houden we het op levendig koolzuur en een medium tot full body.

Dan is daar het moment aangekomen waarop we allen verlekkerd zitten te wachten. Een Orval van onbekende leeftijd! Bij het vergelijk van het etiket valt het onmiddellijk op dat er enkele grote, maar ook minder grote verschillen zijn. Als extra referentie nemen we er ook even een foto bij van Trappistenkenner Danny Van Tricht, die in 2009 al op een oud flesje was gebotst (zie artikel “Proeverij extreem oude TrappistBieren“). Als grootste verschil zien we dat zowel ons flesje als dat van Danny géén “armen” heeft. Hiermee bedoelen we dat het etiket ruitvormig is, zonder meer. Sinds 1983 werden de “armen” toegevoegd, de bruine uitstulpsels die verder naar achtertoe lopen en waarop o.a. de bottel- en vervaldatum terug te vinden zijn. Verder merken we ook op dat bij onze flesjes in het blauw/paarse vlak de Romeinse en Arabische cijfers onder de letters staan, terwijl ze bij Danny’s fles erboven staan. Onze referentienummers zijn XII en 9. Aan de hand van deze cijfers zou men in principe bij Orval de botteldatum moeten kunnen achterhalen, daar deze zouden opgetekend zijn in één of ander boek, maar zover zijn ze bij Orval niet gegaan. Verder valt ook op dat de vermelding van het volume, 33cl, zowel bij de huidige flesjes als bij Danny zijn flesje, in hetzelfde blauw/paarse vlak staan. Op onze oude flesjes staat dit echter in de witte rand. Ook de kleine letter “e” vinden we enkel op ons etiket niet terug. Tijd om naar de naam en het logo te kijken. De letters ORVAL staan telkens in goudkleurige opdruk vooraan gepositioneerd. Het grootste verschil dat opvalt, is dat de letters op Danny’s flesje en de nieuwe flesjes volledig zwart omrand zijn, met een zwarte schaduw rechtsonder. Ons oud flesje is echter linksboven voorzien van een donker goudkleurige rand, maar geen zwart. Kijken we even verder naar het logo. Wat onmiddellijk in het oog springt, is de “tekenkwaliteit” van de vis. De staartvin bij de nieuwe flesjes en bij Danny’s flesje is telkens een mooie halve maan met puntige uiteindes. Onze oude vis ziet er echter uit als een slechtgetekende 6-vingerige hand. Op het staart/rompgedeelte zien we op beide oudere flesjes streepjes, op de nieuwe flesjes is de vis volledig leeg. Ook is de buik van onze vis volledig zwart. Het grootste verschil zit hem echter in de kop en de ring. In plaats van een mooi afgeronde vissenkop met een hol oogje, ziet onze vis en maar wat krakkemikkig getekend uit en heeft hij slechts een puntje als oog. De ring die hij vasthoudt is ook niet volledig omrand in het zwart, aan de linkerkant, net als bij de letters, ontbreekt de omranding. Tot slot merken we dat zowel onze vis als die van Danny boven een waterlijn zweeft. Deze lijntjes ontbreken in het recente logo. Al deze kenmerken doen ons vermoeden dat ons flesje dus nog een stuk ouder moet zijn dat dat van Danny, helaas kunnen we niet nagaan hoeveel precies. Wat we wel bijna zeker weten, is dat ons bier ouder is dan éénieder die er die avond bij is. Rest ons enkel nog het bier te proeven. Een zware taak waaraan we ons met veel eerbied kwijten. Bij het opentrekken geven beide flesjes nog een zucht. Wij slaken zelf ook een zucht van verlichting, dit wil zeggen dat de kroonkurk al die jaren zijn werk gedaan heeft en niet is doorgeroest! Bij het uitgieten herkennen we weer dezelfde rode tot amber kleur. Het is bijna niet te geloven maar er komt nog een serieuze kraag boven het bier. Die is wel een stuk minder stabiel dan bij de andere Orvals. De gist die op het laatste plots uit de fles komt ziet bijna zwart. Oeps, sorry Fokke! Bij het tweede flesje gieten we dus iets voorzichtiger. We ruiken een geuze-achtig  zuurheid, wat geen verrassing is natuurlijk. Ook natte walnoten, kruiden en een beetje stoffig. Er is heel weinig koolzuur meer aanwezig, maar voor zo’n oud bier, eigenlijk best verrassend veel. De smaak is echt zuur, net als geuze, veel citroen, bretta*, maar ook steenfruit en zelfs groene banaan. De nasmaak is lichtjes bitter met sinaasschil, vrij metalig, met toetsen van kaas, leder en aarde, zelfs wat tabak. Al bij al is iedereen toch bovenal verwonderd over de goede drinkbaarheid van dit bier. Onze conclusie: gaat je Orval overdatum?  Laat hem dan maar gerust nog enkele jaartjes langer rijpen in de kelder.  Hij kan ertegen!

Tekst : Tim De Roeck  (Gentse Biervereniging)

Foto : Danny van Tricht

*Brettanomyces is de wilde gist die zorgt voor de typische smaak en geur van geuze.

RECEPT Mosselen in Orval met gember

Ingrediënten:

– 500gr mosselen

– ½ ui

– 1 stengel selder

– scheutje olie

– 1 teentje look

– 7cl Orval

– 1cm verse gemberwortel

– verse koriander of peterselie

– peper

– citroensap

Bereidinswijze:

Spoel de mosselen goed in koud water met een scheutje zout. Verwijder baardjes en eventuele pokken. Snipper de ui zeer fijn, net als de selder. Stoof aan in een scheutje olie. Pers de look en laat meestoven. Rasp de (geschilde) verse gember erbij en strooi er flink wat versgemalen zwarte peper overheen. Zet het vuur op maximum en giet de Orval erbij. Als de Orval kookt, voeg de mosselen toe met een soeplepel fijngehakte koriander of peterselie. Deksel erop, na 2 minuten opschudden, na nog eens 2 minuten zijn de mosselen gaar. Besprenkel met wat citroensap en roer om. Serveer in kleine kommetjes als hapje.

©2012 TrappistBier Beleven